Sa kasaysayan ng Pilipinas, ang Panahon ng Hapon ay isa sa mga pinaka-mapanganib at pinakamahirap na bahagi ng ating nakaraan. Dito, naganap ang ilang mga pangyayari na nagbukas ng mata ng mga Pilipino sa katotohanan ng digmaan at inhustisya. Mula 1942 hanggang 1945, ang mga Hapon ay namuno sa bansa na nagdala ng takot at hirap sa mga mamamayan.

Ang mga Japanese Imperial Forces ay dumating sa Pilipinas noong Disyembre 1941, at hindi nagtagal, nagpahayag sila ng pamamahala sa bansa. Maraming mga Pilipino ang nakaramdam ng takot at pangamba, sapagkat ang mga Hapon ay may matinding disiplina at may layuning palitan ang pamamahala ng mga Amerikano. Sa paglipas ng panahon, ang mga inisyatibo ng mga Hapon sa ekonomiya at politisya ay nagdulot ng mas maraming hamon sa mga Pilipino.

Isang malaking aspeto ng Panahon ng Hapon ay ang pagpapalawak ng kanilang kontrol sa mga lokal na industriyang pang-agrikultura at mga negosyo. Ang mga Pilipino ay sapilitang pinagtatrabaho sa mga planta ng produkto at mga tanggapan, habang ang mga Hapon ay nagtataguyod ng mga patakarang pabor sa kanilang mga interes. Ipinapakita nito kung paano ang mga mamamayan ay napilitang magtiis sa kalupitan at pagsusupil.

Isa sa mga pinakamahirap na bahagi ng Panahon ng Hapon ay ang pagpapalaganap ng mga karahasang militar. Maraming mga tao, lalo na ang mga kalalakihan, ang dinakip at pinatay nang walang dahilan. Ang mga pamayanan ay naghirap sa kakulangan ng pagkain at pangunahing pangangailangan. Sa kabuuan, ang mga tao ay nahirapan sa ilalim ng pamamahala ng mga Hapon na hindi nagpakita ng awa. Ang mga kwento ng mga biktima ay nanatiling buhay sa kasaysayan ng ating bansa.

Ngunit hindi nagtagal, nagsimula ring bumangon ang diwang makabayan sa mga Pilipino. Nagkaroon ng mga kilusan na umusbong bilang tugon sa mga pagsugpo ng mga Hapon. Ang mga gerilya, na mga Pilipino na lumaban sa mga Hapon, ay nagtayo ng mga grupo na kung tawagin ay “Hukbalahap.” Sa hirap at gulo, ang kanilang matinding pagpapakita ng tapang ay isang simbolo ng pag-asa at paglaban.

Sa paglipas ng mga taon at matapos ang Digmaang Pandaigdig II, ang Panahon ng Hapon ay nagbigay sa atin ng mahahalagang aral ukol sa wala nang kapayapaan at pakikipaglaban para sa ating kalayaan. Ang mga karanasan ng mga Pilipino noong panahon ito ay nagpahiwatig ng katatagan sa kabila ng mga pagsubok. Mula sa mga alaala ng aming mga lolo at lola, na nagkukuwento tungkol sa kanilang mga pinagdaraanan, ang bawat kwento ay nagiging bahagi ng ating kolektibong memorya.

Ang Panahon ng Hapon ay hindi lang isang bahagi ng nakaraan kundi isang paalala sa atin. Sa kabila ng mga pighati, ang tapang ng mga Pilipino ay nananatili at higit sa lahat, ang diwa ng pagkakaisa ay buhay na buhay sa ating lahi. Hanggang sa ngayon, mahalaga pa rin na alalahanin ang mga aral noong panahong iyon upang hindi na maulit ang mga pagkakamali ng nakaraan.