Ang Mesopotamia, ang lugar ng lupain sa pagitan ng Tigris at Euphrates Rivers sa kasalukuyang Iraq, ay tahanan ng isa sa mga pinakaunang sibilisasyon sa mundo.
Sa loob ng maraming siglo, ang bahaging ito ng mundo ay naging cultural melting pot ng iba’t ibang kultura at relihiyon.
Ngunit ang mas kahanga-hanga ay ang kanilang maraming kontribusyon sa modernong lipunan.
Mula sa pagsusulat hanggang sa matematika at astronomiya, ang sibilisasyong Mesopotamia ay may malawak na epekto sa mga lugar tulad ng panitikan, relihiyon, agham at iba pa.
Sa artikulong ito, tutuklasin namin ang lahat ng kailangan mong malaman tungkol sa sibilisasyong Mesopotamia at ang kanilang pangmatagalang kontribusyon sa sangkatauhan.
Ang Rehiyon ng Mesopotamia
Ang Mesopotamia ay isang makasaysayang rehiyon sa silangang Mediterranean na napapaligiran sa hilagang-silangan ng Zagros Mountains at sa timog-silangan ng Arabian Plateau, na tumutugma sa Iraq ngayon, karamihan, ngunit pati na rin ang mga bahagi ng Iran, Syria, at Turkey.
Ang “lupain sa pagitan ng dalawang ilog” ay madalas na tinutukoy bilang ang Duyan ng Kabihasnan dahil dito umusbong ang ilan sa mga pinakaunang sibilisasyon sa mundo — kabilang ang mga Sumerians, Akkadians, Babylonians, Assyrians, at Chaldeans.
Ang kabihasnang Mesopotamia ay isa sa pinakamatanda sa kasaysayan ng daigdig. Nagsimula ito noong mga 3500 BCE sa pag-usbong ng Sumer sa timog.
Sinundan ito ng Imperyong Akkadian (2334-2154 BCE) na noon ay pinalitan ng Babylonia (1894-1595 BCE) at panghuli ang Assyria (1365-1050 BCE).
Ang mga pangunahing lungsod ng Mesopotamia ay Uruk, Ur, Lagash, Larsa, Nippur, Isin, Kish at marami pang iba.
Ang mga tao ng Mesopotamia ay nakabuo ng maraming teknolohiya kabilang ang mga sistema ng irigasyon na nagpapahintulot sa pagsasaka sa malaking sukat; sila rin ang nag-imbento ng mga gulong na transportasyon at pagsulat.
Ang mga Mesopotamia ay mahusay na arkitekto na nagtayo ng ilan sa mga unang lungsod sa kasaysayan ng mundo pati na rin ang mga kahanga-hangang templong panrelihiyon tulad ng mga nasa Nippur at Eridu.
Mga Pangunahing Lungsod ng Mesopotamia
Ang unang pangunahing lungsod ng Mesopotamia ay ang Uruk, na itinatag noong mga 4000 BCE. Ang Uruk ang pinakamalaking lungsod sa mundo noong panahong iyon, na may populasyon na mahigit 50,000 katao.
Isa rin ito sa mga unang lungsod na nagkaroon ng nakasulat na wika, na ginamit para sa pag-iingat ng talaan at mga layuning pang-administratibo.
Ang nakasulat na wika ay cuneiform, na binubuo ng hugis-wedge na mga marka na ginawa sa mga tapyas na luwad.
Kabilang sa iba pang mga pangunahing lungsod sa Mesopotamia ang Ur (matatagpuan sa modernong katimugang Iraq), Akkad (sa gitnang Iraq), Assyria (sa hilagang Iraq), at Babylon (sa silangang Iraq).
Ang mga lungsod na ito ay lahat ay itinatag sa pagitan ng 3000-2000 BCE, at bawat isa sa kanila ay may kanya-kanyang kakaibang kultura at kaugalian.
Halimbawa, ang Babilonya ay bantog sa malalaking pader at pintuang-daan nito, habang ang Asirya ay kilala sa lakas at pananakop nito sa militar.
Ang Relihiyong Mesopotamia
Ang relihiyong Mesopotamia ay polytheistic, at nakatuon sa isang panteon ng mga diyos at diyosa. Ang tatlong pinakakilalang diyos ay sina Anu, Enlil, at Ea.
Ang mga diyos na ito ay kumakatawan sa natural na mundo, at responsable para sa araw, buwan, at lupa ayon sa pagkakabanggit.
Kabilang sa iba pang mahahalagang diyos sina Ishtar (diyosa ng pag-ibig at digmaan), Ninurta (diyos ng agrikultura), at Shamash (diyos ng hustisya).
Naniniwala ang mga Mesopotamia na ang mga diyos na ito ay nakikipag-ugnayan sa mga tao, at na maaari nilang impluwensyahan ang mga gawain ng tao.
Ito ay humantong sa isang masalimuot na sistema ng mga ritwal sa relihiyon na dinisenyo upang payapain ang mga diyos at makuha ang kanilang pabor.
Ang relihiyong Mesopotamia ay may mahalagang papel din sa pulitika; ang mga hari ay nakikita bilang mga kinatawan ng mga diyos sa lupa, at ginamit nila ang relihiyon upang gawing lehitimo ang kanilang awtoridad.
Ang relihiyong Mesopotamia ay higit na nawasak sa pagdating ng Kristiyanismo sa rehiyon.
Gayunpaman, ang ilang aspeto ng relihiyong Mesopotamia ay nananatili hanggang ngayon sa modernong paganismo at Wicca.
Ang Ekonomiya ng Mesopotamia
Ang Mesopotamia ay isang lupain na may malaking potensyal. Ang klima ay perpekto para sa pagsasaka at ang lupa ay hindi kapani-paniwalang mataba.
Ang Ilog Tigris at Euphrates ay nagbigay ng sapat na tubig para sa irigasyon.
At, nagkaroon ng maraming likas na yaman, tulad ng troso, bato, at mineral.
Ang mga Mesopotamia ay nagawang samantalahin ang kanilang likas na kapaligiran at lumikha ng isang maunlad na ekonomiya.
Gumawa sila ng sistema ng irigasyon na nagpapahintulot sa kanila na magsaka kahit na sa panahon ng tagtuyot.
Natutunan din nila kung paano mag-ani ng troso at magmina ng bato at iba pang mineral.
Ang ekonomiya ng Mesopotamia ay higit na nakabatay sa kalakalan. Nakipagkalakalan ang mga Mesopotamia sa iba pang kultura sa rehiyon, tulad ng mga Egyptian at mga Persian.
Nagtatag din sila ng mga ruta ng kalakalan sa malalayong rehiyon, tulad ng India at China.
Sa pamamagitan ng kalakalan, nakuha nila ang mga mapagkukunan na hindi nila mahanap sa kanilang sariling bansa.
Ang mga Mesopotamia ay mga bihasang manggagawa rin. Gumawa sila ng iba’t ibang uri ng mga kalakal, kabilang ang mga palayok, gawaing metal, tela, at alahas.
Ang kanilang pagkakayari ay lubos na pinahahalagahan ng ibang mga kultura at nakatulong sa pagpapasigla ng ekonomiya.
Ang ekonomiya ng Mesopotamia ay maunlad at pinahintulutan ang kultura na umunlad.
Ang mga nagawa ng mga Mesopotamia ay nagkaroon ng pangmatagalang epekto sa mundo at patuloy na nararamdaman hanggang ngayon
Ang Sining ng Mesopotamia
Ang sining ng Mesopotamia ay nagsimula noong ika-3 milenyo BCE at nailalarawan sa pamamagitan ng mayamang kasaysayan at pagkakaiba-iba nito.
Ang mga artista ng Mesopotamia ay napakahusay sa iba’t ibang medium, kabilang ang pagpipinta, eskultura, at arkitektura.
Ang sibilisasyong Mesopotamia ay isa sa mga unang bumuo ng pagsulat, na nagbigay-daan sa kanila na itala ang kanilang kasaysayan at ibahagi ang kanilang kultura sa mga susunod na henerasyon.
Ang sining ng Mesopotamia ay kilala sa masalimuot na disenyo at geometric na pattern nito. Karamihan sa mga likhang sining ng Mesopotamia ay nilikha para sa mga layuning pangrelihiyon o pampulitika.
Marami sa mga pinakatanyag na artifact ng Mesopotamia ang natuklasan sa mga maharlikang libingan, gaya ng Standard of Ur at Lyre of Ur.
Ang mga artifact na ito ay nagbibigay ng pananaw sa buhay ng royalty ng Mesopotamia at sa kanilang mga paniniwala.
Ang mga Mesopotamia ay mga bihasang arkitekto, na lumilikha ng ilan sa mga pinakaunang kilalang halimbawa ng arkitektura ng mud brick.
Ang lungsod ng Babylon, na itinayo ni Haring Nebuchadnezzar II, ay isa sa mga pinakatanyag na halimbawa ng arkitektura ng Mesopotamia.
Nagtatampok ang lungsod ng napakalaking panlabas na pader, na pinalamutian ng mga relief na naglalarawan ng mga eksena mula sa mitolohiyang Babylonian.
Ang mga Mesopotamia ay isang napaka-impluwensyang sibilisasyon, na ang sining ay hinahangaan pa rin hanggang ngayon.
Ang Arkitekturang Mesopotamia
Ang arkitektura ng Mesopotamia ay nailalarawan sa pamamagitan ng paggamit nito ng ladrilyo, kadalasan sa anyong ziggurat. Gumamit ang mga Mesopotamia ng mga laryo na pinatuyo sa araw sa kanilang mga gusali, na pagkatapos ay binalutan ng putik upang bigyan sila ng makinis na pagtatapos.
Ang kanilang mga bahay ay itinayo gamit ang mga kahoy na beam at tambo, at may mga patag na bubong.
Binuo din ng mga Mesopotamia ang arko at ang vault, na nagpapahintulot sa kanila na bumuo ng mas matibay na mga istraktura.
Ang pinakatanyag na mga halimbawa ng arkitektura ng Mesopotamia ay ang mga ziggurat, na malalaking stepped pyramids.
Ang pinakamalaking at pinakamahusay na napanatili na ziggurat ay ang Great Ziggurat ng Ur, na itinayo noong 2100 BC.
Ginamit ang mga ziggurat bilang mga templo, at ang kanilang stepped na disenyo ay maaaring kumakatawan sa mga bundok na pinaniniwalaang tinitirhan ng mga diyos ng Mesopotamia.
Ang iba pang mga kilalang halimbawa ng arkitektura ng Mesopotamia ay kinabibilangan ng Palasyo ng Sargon (itinayo noong 700 BC) at ang Ishtar Gate (itinayo noong mga 575 BC).
Ang Palasyo ng Sargon ay isang napakalaking complex na kinabibilangan ng isang palasyo, mga templo, mga hardin, at mga gusaling pang-administratibo.
Ang Ishtar Gate ay isang napakalaking gateway na pinalamutian ng mga glazed brick na naglalarawan ng mga hayop at mitolohikong eksena.
Itinayo ito upang parangalan ang diyosang si Ishtar at nagsilbing isa sa mga pasukan sa lungsod ng Babylon.
Ang Agham at Teknolohiya ng Mesopotamia
Ang Mesopotamia ay isang rehiyon na matatagpuan sa silangang Mediterranean. Ito ay itinuturing na lugar ng kapanganakan ng sibilisasyon.
Ang unang kilalang sibilisasyon sa Mesopotamia ay ang sibilisasyong Sumerian, na nagsimula noong mga 4500 BC.
Ang mga Sumerian ay nakabuo ng maraming inobasyon sa agham at teknolohiya, kabilang ang unang sistema ng pagsulat, ang gulong, at astronomiya.
Ang agham at teknolohiya ng Mesopotamia ay medyo advanced para sa kanilang panahon.
Binuo ng mga Sumerian ang unang sistema ng pagsulat, na ginamit sa pagtatala ng mga batas, kwento, at iba pang impormasyon.
Inimbento din nila ang gulong, na ginamit para sa transportasyon at palayok. Bilang karagdagan, nakabuo sila ng astronomiya at nagawang tumpak na mahulaan ang mga eklipse.
Ang Militar ng Mesopotamia
Ang Mesopotamia ay isang rehiyon ng mundo na matatagpuan sa modernong Iraq.
Ang militar ng Mesopotamia ang responsable sa pagtatanggol sa rehiyong ito. Ang militar ng Mesopotamia ay binubuo ng infantry, cavalry, at chariotry.
Ang mga Mesopotamia ay isa sa mga unang sibilisasyong gumamit ng mga sandatang bakal.
Ang militar ng Mesopotamia ay responsable din sa pagtatayo ng mga kuta at mga pader upang protektahan ang kanilang mga lungsod mula sa pag-atake.
Ang militar ng Mesopotamia ay isang lubos na disiplinadong puwersa. Sila ay mahusay na sinanay at nilagyan ng pinakabagong mga armas at baluti.
Napakaorganisado rin ng militar ng Mesopotamia. Mayroon silang mahigpit na hierarchy at chain of command. Nasakop ng mga Mesopotamia ang maraming lupain at napalawak ang kanilang imperyo dahil sa kanilang malakas na militar.
Ang mga Mesopotamia ay gumawa ng maraming kontribusyon sa pakikidigma. Isa sila sa mga unang sibilisasyon na gumamit ng mga sandatang bakal at mga kuta. Gumawa rin sila ng mga bagong taktika at estratehiya na kalaunan ay pinagtibay ng ibang mga sibilisasyon.
Konklusyon
Malaki ang naiambag ng sibilisasyong Mesopotamia sa paraan ng pagpapatakbo ng ating modernong mundo at malaki ang utang na loob natin sa kanila.
Mula sa kanilang mga rebolusyonaryong pamamaraan sa agrikultura, inhenyeriya, matematika at iba pa, nag-iwan sila ng hindi maalis na marka sa parehong sinaunang at modernong kasaysayan.
Para sa mga interesadong matuto nang higit pa tungkol sa masalimuot ngunit kaakit-akit na kulturang ito, umaasa ako na ang artikulong ito ay nagbigay sa iyo ng ilang pananaw sa maraming kontribusyon na ginawa ng mga Mesopotamia pati na rin ang ilang mga mapagkukunan para sa karagdagang paggalugad.
