Ang bagyo ay isa sa mga natural na panganib na karaniwang dinaranas ng mga bansa na nasa mga tropical at sub-tropical na rehiyon, kabilang ang Pilipinas.
Ito ay isang malakas at makapangyarihang pag-ulan na may kasamang malakas na hangin at maaaring magdulot ng malawakang pinsala sa mga ari-arian at kalikasan.
Subalit, ano nga ba ang tunay na kahulugan ng bagyo at paano ito nabubuo?
Kahulugan ng Bagyo
Ang salitang “bagyo” ay nagmula sa Malay na salitang “bādai,” na ang ibig sabihin ay “hangin.”
Ito ay isang meteorolohikal na kaganapan kung saan ang mainit na hangin sa ibabaw ng karagatan ay nagiging sanhi ng pagbuo ng malalakas na alon.
Sa proseso na ito, ang init ng karagatan ay itina-transfer sa hangin, nagiging sanhi ng pag-angat ng mainit na hangin patungo sa itaas.
Ang malamig na hangin naman sa itaas ay bumababa, bumubuo ng isang sirkulasyon ng hangin.
Ito ang tinatawag na “cyclone” o “low-pressure area.”
Bahagi ng Bagyo
May tatlong pangunahing bahagi ang isang bagyo: mata, mata ng bagyo, at hanging nagmumula sa gitna ng mata.
Ang “mata” ay ang pinakakalmadong bahagi ng bagyo. Dito makikita ang maaliwalas na langit at magaan na hangin.
Sa kabilang banda, ang “mata ng bagyo” ay ang sentro nito, kung saan makikita ang pinakamalakas na pag-ulan at hangin.
Ito ang pinakadelikadong bahagi ng bagyo.
Ang “hanging nagmumula sa gitna ng mata” ay ang mga hangin na pumapalibot dito, na nagdadala ng malakas na ulan at hangin.
Pagkakaiba-iba ng Uri ng Bagyo
Mayroong iba’t ibang uri ng bagyo, at ang mga ito ay kategorisado batay sa kalakasang dulot nila. Narito ang ilan sa mga pangunahing uri ng bagyo:
Bagyong Tropikal
Ang mga bagyong tropikal ay mga bagyo na may hangin na may bilis na 74 hanggang 95 milya kada oras o mas mataas pa.
Ang mga ito ay karaniwang nagdadala ng malakas na ulan at hangin, at maaaring magdulot ng malawakang pagbaha at pagguho ng lupa.
Isang halimbawa ng bagyong tropikal sa Pilipinas ay ang Bagyong Yolanda noong 2013.
Bagyong May Mata
Ito ay mga bagyong may kalmadong mata na may mas mataas na bilis ng hangin kaysa sa mga bagyong tropikal.
Ang mga ito ay may bilis na 96 hanggang 110 milya kada oras o higit pa. Isang halimbawa ng bagyong may mata ay ang Bagyong Rolly noong 2020.
Super Typhoon
Ang mga super typhoon ay mga pinakamalalakas na bagyo na may hangin na umaabot sa 131 milya kada oras o higit pa.
Ang mga ito ay may potensiyal na magdala ng malawakang pinsala at pagkasira ng kalikasan.
Isang halimbawa ng super typhoon sa Pilipinas ay ang Bagyong Haiyan noong 2013.
Halimbawa ng Bagyo sa Kasaysayan ng Pilipinas
Sa mahabang kasaysayan ng Pilipinas, marami nang mga bagyong dumaan na nagdulot ng pinsala at pagkawasak.
Narito ang ilan sa mga halimbawa nito:
Bagyong Ondoy (Ketsana) – 2009
Isa sa pinakamalakas na ulan na naitala sa kasaysayan ng Pilipinas ang dala ng Bagyong Ondoy.
Nagdulot ito ng malawakang pagbaha sa Metro Manila at kalapit-lalawigan, nag-iwan ng maraming bahay na lubos na binaha at pagkasira.
Bagyong Yolanda (Haiyan) – 2013
Kilala bilang isa sa pinakamatinding bagyong nagdaan sa mundo, dinala ng Bagyong Yolanda ang malakas na hangin at storm surge sa Leyte at iba pang mga bahagi ng Visayas.
Nagdulot ito ng libo-libong pagkamatay at malawakang pinsala.
Bagyong Rolly (Goni) – 2020
Itinuturing na pinakamalakas na bagyong dumaan sa mundo noong 2020, nagdala ang Bagyong Rolly ng malakas na ulan at hangin sa Bicol Region at kalapit-lalawigan.
Ito ay nag-iwan ng malawakang pagkasira at pagkawasak sa mga ari-arian.
Paghahanda at Pag-iingat sa Bagyo
Sa harap ng panganib na dulot ng bagyo, mahalaga ang paghahanda at pag-iingat. Narito ang ilang mga hakbang na maaaring gawin upang mapanatili ang kaligtasan:
- Pagtutok sa mga Babala ng PAGASA: Palaging mag-ingat sa mga babala at updates mula sa Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA). Ito ay magbibigay sa iyo ng impormasyon ukol sa galak ng bagyo at mga kinakailangang hakbang na gawin.
- Pag-evakwasyon: Kung ikaw ay nasa lugar na malapit sa baybayin o may mataas na panganib ng pagbaha o storm surge, sundan ang mga babala at maaaring kinakailangan na mag-evakwasyon sa ligtas na lugar.
- Pag-impake ng Emergency Kit: Mahalaga na maghanda ng emergency kit na may lamang pagkain, tubig, gamot, at mga essential na kagamitan. Ito ay maaaring magamit sa panahon ng pag-urong ng bagyo.
- Pag-secure ng Bahay: I-secure ang bahay sa pamamagitan ng pagtataas ng mga gamit sa ibabaw ng bahay, pagpapalakas ng mga bintana, at iba pang hakbang upang maiwasan ang pinsala.
- Pagtutok sa Kalusugan: Alagaan ang kalusugan sa panahon ng bagyo sa pamamagitan ng pag-inom ng malinis na tubig at pag-iwas sa maruming pagkain.
Pagtatapos
Sa Pilipinas, ang bagyo ay hindi lamang isang meteorolohikal na pangyayari kundi isang bahagi na ng buhay at kultura ng mga Pilipino.
Ang paghahanda at pag-iingat sa panahon ng bagyo ay mahalaga upang mapanatili ang kaligtasan ng bawat isa.
Sa kabila ng mga pagsubok na dala nito, ang pagkakaroon ng sapat na kaalaman at pagtutulungan ng komunidad ay makakatulong upang malampasan ang mga pagsubok na dala ng bagyo.
Patuloy tayong magmalasakit sa isa’t isa at magtulungan sa panahon ng mga krisis tulad ng bagyo.
