Ang sanaysay at tula ay dalawang mahalagang anyo ng panitikan sa Pilipinas. Bagamat sila ay parehong ginagamit upang ipahayag ang mga saloobin at opinyon ng isang tao, may mga pangunahing pagkakaiba na maaaring tutukuyin. Ang sanaysay, halimbawa, ay isang sulatin na karaniwang naglalaman ng lohikal na pag-iisip at argumento. Nakatutok ito sa pagbibigay ng impormasyon o pananaw tungkol sa isang tiyak na paksa.

Sa kabilang banda, ang tula ay mas malikhaing anyo ng panitikan. Ito ay puno ng emosyon at nangangailangan ng mas malikhain at masining na paggamit ng wika. Ang mga tula ay kadalasang gumagamit ng mga tayutay at simbolismo, na nagbibigay ng lalim at kulay sa tema na tinatalakay.

Isang pangunahing pagkakaiba ng sanaysay at tula ay ang kanilang estruktura. Ang sanaysay ay maaaring pormal o di-pormal at wala itong tiyak na haba. Maaari itong magkaroon ng mga talata at dapat sundin ang pagkakasunod-sunod ng ideya. Samantalang ang tula ay may mga taludtod at saknong. Ang ritmo at tunog ng mga salita ay napakahalaga dito, upang makamit ang melodiya na umaangat sa damdamin ng mambabasa.

Karaniwan, ang layunin ng sanaysay ay makapagbigay ng impormasyon at makapagbigay-liwanag sa isang paksa. Halimbawa, ang isang sanaysay tungkol sa kalikasan ay naglalayong ipaalam ang mga suliranin na dulot ng polusyon. Sa kabaligtaran, ang tula ay madalas na naglalayon na ipahayag ang damdamin at karanasan. Isang tula tungkol sa pag-ibig, halimbawa, ay naglalaman ng mga saloobin ng manunulat na tunay na damang-dama.

Sa usaping pagpapahayag, ang sanaysay ay mas tuwiran at mahinahon. Madalas na nakatuon ito sa makatuwirang argumento. Sa kabilang dako, ang tula ay mas malikha at mas emosyonal. Ang mga saknong at taludtod nito ay nangangailangan ng masusing pag-iisip at damdamin upang maipahayag ang mensahe na nais iparating ng makata.

Sa konklusyon, ang pagkakaiba sa sanaysay at tula ay hindi lamang nakasalalay sa kanilang anyo kundi pati na rin sa layunin at estilo ng pagsulat. Mahalaga ang parehong anyo sa kulturang Pilipino, bawat isa ay nagbibigay ng natatanging boses sa mga manunulat at sa kanilang karanasang nais ipahayag. Ang pagkakaroon ng kaalaman sa mga pagkakaibang ito ay makakatulong upang mas maunawaan natin ang halaga ng bawat anyo ng panitikan na ito.